Page 7 - Gümüşhane Vizyon

oma ve Bizans dönemlerinde Kanuni Sultan Süleyman (1520-
yörede kurulu kente Argyropolis 1566) İran seferi sırasında gümüş ma-
(Yunanca argyros: “gümüş” ve deninin bulunduğu Eski Gümüşhane
R polis: “kent” demektir.) adı ve- yöresinin imar edilmesini emretmiş,
rilmiştir. Yöredeki savaşların asıl sebepleri böylece buraya ev ve Süleymaniye Camii
tarihi bir ticaret yolu üzerinde bulunması yapılmıştır.
ve madenleriyle ün yapmış olmasıdır.
7.yüzyıl sonları ile 8. yüzyıl başların- 1647’de Gümüşhane’yi ziyaret eden
da bölge Emevi-Bizans ve Abbasi-Bizans Evliya Çelebi, buralarda gümüş madeni-
arasında birkaç defa el değiştirmiştir. nin çok olduğunu, çalışır ve boşaltılmış
Halife Hz. Ömer zamanında (634- durumda 70 kadar ocak bulunduğunu
644) Erzincan ve Erzurum Arapların eli- bildirir. Yine bu ocaklardan 7 koldan
ne geçince Gümüşhane’de bu egemenliği kurşunsuz gümüş cevheri çıkarıldığını ve
tanıdı. Ancak bu egemenlik fazla sürme- bu şehirde Emin Mahallesinde darphane
den bölgede yeniden Bizans egemenliği olduğunu yazarak üzerinde “Azze nasra-
sağlandı. Halife Hz. Osman zamanın- hu daraba fi catha” (Canca’da basılmıştır)
da (644~656) Gümüşhane, Bayburt, yazılı birkaç akçenin kendisinde olduğu-
Erzurum ve Erzincan Emir Habib Bin nu bildirir.
Mesleme tarafından Bizanslılardan geri Gümüşhane’de doğan her çocuğun
alındı. Halife Hz. Ali zamanında (656-
661), Muaviye ile olan mücadeleler ile iç gümüşten kaşığının, çatalının ve tabağı-
isyanlarla uğraşılması sebebiyle bölgede nın olduğu rivayet edilir. Şehrin nüfu-
yeniden Bizans egemenliği başladı. sunun her geçen gün artmasında coğrafi
Çağrı Bey’in 1016 yılında Anadolu’ya konumunun, tarihi ipek Yolu üzerinde
yaptığı ilk akın sırasında Gümüşhane’ye bulunmasının ve madenlerinin önemli
kadar geldiği bilinmektedir. 1058’de rolü olmuştur.
Tuğrul Bey’in ordusu İbrahim Yinal ko- Gümüşhane 19. yüzyılda Trabzon’a
mutasında Trabzon’a kadar akın yapar- bağlı bir sancaktı. Doğu Karadeniz’in iç
ken Gümüşhane’yi de ekonomik yönden kesimlerinde yer alan Gümüşhane San-
önem arzettiği için fethetmiştir. cağı kuzeyde Trabzon merkez sancağı,
Türkmen akınları olmadan önce Ha- doğuda ve güneyde Erzurum Vilayeti,
zarlar ve Peçenekler ile Çepni Türk oy- batıda Sivas Vilayeti ile çevriliydi. 19.
makları bölgeye yerleşmişlerdir. Çepniler yüzyıla kadar rahat bir hayat sürdüren
24 Oğuz boyundan biri olup Anado-
lu’nun fethi ve Türkleşmesinde önemli Gümüşhane yöresi, savaşlar nedeniyle
rol oynamışlardır. tedirginlik içine düşmüş, madenlerin
Gümüşhane, Trabzon Rum İmpa- yeterince işletilmemesi sebebiyle de göç
ratorluğunun fethedilmesinden sonra başlamıştır. Böylece şehir harap olma-
Osmanlı hakimiyetine girmiş ve bu ha- ya ve nüfus azalmaya başlamıştır. 1829
kimiyet 1461’den 1467’ye kadar sürmüş- ve 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı ile
tür. Bu tarihten sonra Gümüşhane Ak- 7 Temmuz 1916 tarihlerinde Rusların
koyunluların hakimiyetine girmiştir. Bu Doğu Anadolu ve Doğu Karadeniz’de
hakimiyet 1473 yılında Fatih ile Uzun yaptıkları işgaller ve bunun sonucundaki
Hasan arasında vuku bulan Otlukbeli göçler Gümüşhane’de hayat bırakmamış-
Savaşıyla sona ermiştir. Gümüşhane ili- tır.
nin kuzeyindeki “Kharşit” ilk Osmanlı Osmanlı hakimiyetinin ilk zaman-
belgelerinde “Khas-Rudu çayı orta ve larında Erzurum Eyaletine bağlı iken
yukarılarındaki Torul ve Canıca (Gü-
> FOTOĞRAFLAR RECEP ERGİN müşhane’nin eski adı) kesiminde Akko- ne sancağı 20 Nisan 1924 ve 491 sayılı
sonraları Trabzon’a bağlanan Gümüşha-
yunlular’a bağlı Ortodoks-Apkazlı (Aba-
za) “Torul Beyliği” 1474’de (veya 1478) kanunun 89.maddesinde “Vilayet” başlı-
Fatih’in Amasya’dan gönderdigi bir ordu ğı altındaki kanunla 1925 yılında il ol-
muştur.
kolu tarafından fethedilmiştir.

EYLÜL 2017 5